Hoe gezond zijn de scholen in Nijmegen?

donderdag 15 mei 2025

Onderzoek naar voeding, beweging en ontspanning in het Nijmeegse onderwijs vanuit GGD Gelderland-Zuid.

In december 2024 en januari 2025 voerde de GGD Gelderland-Zuid een onderzoek uit op basisscholen en scholen voor gespecialiseerd onderwijs in Nijmegen. De centrale vraag: hoe werken scholen aan voeding, bewegen en ontspanning , en waar liggen de behoeften van scholen?

Het onderzoek richtte zich op drie belangrijke thema’s: voeding, beweging en ontspanning. Daarbij is ook gekeken naar kansengelijkheid in relatie tot voeding. Alle 56 schoollocaties (basisonderwijs en gespecialiseerd onderwijs) in de stad zijn benaderd, en maar liefst 43 scholen deden mee – een mooie respons van 77%.

Wat gebeurt er al op scholen?

Uit de resultaten blijkt dat veel Nijmeegse scholen actief bezig zijn met gezondheid. Zo hebben de meeste scholen aandacht voor gezonde voeding. Op ongeveer de helft van de bevraagde scholen zijn er afspraken over fruit, groente en een gezonde lunch. Water drinken wordt op 16% van de scholen streng gehandhaafd, en op nog eens 54% gestimuleerd zonder controle. Scholen met duidelijke regels over water drinken zijn het meest tevreden over hun beleid.

Ook het traktatiebeleid is in beweging. Een groeiend aantal scholen (35%) kiest voor een zogenaamd feestbeleid – kinderen vieren hun verjaardag zonder traktaties, maar wel met een feestelijk moment.

Daarnaast zijn er thema’s die nog minder aandacht krijgen. Zo blijkt dat slaap en ontspanning nauwelijks een structurele plek hebben in het onderwijsaanbod. Slechts een klein aantal scholen geeft aan hier bewust en in meerdere leerjaren aandacht aan te besteden.

Schoolpleinen en moestuinieren: kansen voor beweging en groen

Scholen verschillen sterk als het gaat om hun directe fysieke omgeving. Sommige schoolpleinen nodigen sterk uit tot spelen en bewegen, terwijl andere juist weinig groen of speelmogelijkheden bieden. Een derde van de scholen geeft aan structureel bezig te zijn met moestuinieren; een kwart is hier recent mee gestart of doet dit op een externe locatie. Toch is er op 44% van de scholen nog helemaal geen aandacht voor moestuinieren of eetbaar groen.

“We merken dat scholen graag willen vergroenen,” zegt Bernadette Janssen (GGD Gelderland-Zuid). “Dat heeft niet alleen invloed op beweging, maar ook op beleving. En met een toevoeging van eetbaar groen zijn er veel mogelijkheden om betrokkenheid bij voeding te versterken.”

Kansengelijkheid: kinderen zonder ontbijt

Een belangrijk punt van zorg is kansengelijkheid. Meer dan de helft van de scholen geeft aan dat er kinderen zonder ontbijt of met honger op school komen. Toch is het voor scholen vaak lastig om precies in te schatten om hoeveel leerlingen dit gaat. Op 65% van de scholen zijn daarom voorzieningen getroffen, zoals het aanbieden van fruit, boterhammen of crackers. Verschillende scholen maken gebruik van landelijke regelingen als Eten op School of Boodschappenkaarten.

En nu?

Veel scholen doen al ontzettend veel. Het is ook duidelijk dat er wensen en drempels zijn. De resultaten van het onderzoek worden besproken binnen Jong, Gezond en in Beweging. Samen wordt bekeken hoe scholen verder ondersteund kunnen worden in hun ambities om structureel aandacht te blijven besteden aan deze gezondheidsthema’s.

Wil je als school ook aan de slag?

Dit onderzoek laat zien dat veel kleine en grote stappen al worden gezet – en dat er volop inspiratie te vinden is bij scholen. Ook laat het onderzoek zien dat een aantal thema’s verder kunnen worden gebracht. Denk aan duidelijke afspraken over water drinken, aandacht voor slaap, een feest zonder traktaties of een groen schoolplein dat uitnodigt tot bewegen.

Werk je op een school en wil je meedenken of meedoen? Heb je vragen over de resultaten of over hoe je zelf kunt starten met gezonder beleid? Neem dan contact op met de gezondheidsmakelaars van de GGD- Gelderland-Zuid.

Samen maken we gezond gewoon!